Con số này làm tăng triển vọng vượt 8 tỷ USD lần đầu tiên trong năm nay và đạt 10 tỷ USD trong tương lai gần, khi nước này nâng cao chất lượng, mở rộng thị trường và thích ứng với các quy định nhập khẩu mới, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), sự tăng trưởng của ngành được thúc đẩy bởi các loại trái cây chiến lược như sầu riêng, chuối, xoài, mít, dừa và bưởi. Tổng thư ký Vinafruit Đặng Phúc Nguyên cho biết nhờ xuất khẩu sầu riêng phục hồi mạnh mẽ nên tổng lượng xuất khẩu rau quả đã tăng mạnh, đồng thời cho biết thêm rằng riêng xuất khẩu sầu riêng có thể vượt 3 tỷ USD trong năm nay.

Trái cây Việt Nam ngày càng thâm nhập vào các thị trường cao cấp. Xuất khẩu sầu riêng đã ghi nhận mức tăng trưởng hai con số tại các điểm đến như Mỹ, Canada và Nhật Bản. Đáng chú ý nhất là bưởi Việt Nam gần đây đã được cấp phép nhập khẩu vào Australia — một bước đột phá chứng tỏ khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nghiêm ngặt của Việt Nam.

“Việc gia nhập Australia đánh dấu một cột mốc quan trọng và có thể mở ra cánh cửa cho các thị trường khó tính khác,” ông Nguyên cho biết và cho biết thêm rằng các nhà xuất khẩu cũng hy vọng sẽ sớm xuất khẩu bưởi sang Trung Quốc, nơi có nhu cầu rất lớn.

Tuy nhiên, việc duy trì tăng trưởng đòi hỏi phải có biện pháp kiểm soát chất lượng chặt chẽ hơn. Ông Nguyễn Phong Phú, Giám đốc kỹ thuật Tập đoàn Vina T&T cảnh báo, một số vùng nuôi vẫn sử dụng phương pháp lạc hậu, thuốc trừ sâu không đạt tiêu chuẩn, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm. Ông lưu ý rằng các nước nhập khẩu giám sát chặt chẽ dư lượng thuốc trừ sâu, do đó, chỉ cần dư thừa một chút cũng có thể dẫn đến việc lô hàng bị từ chối, gây tổn hại đến danh tiếng của ngành.

Trung Quốc vẫn là thị trường trọng điểm, nhập khẩu rau quả trị giá 17–18 tỷ USD mỗi năm, trong đó Việt Nam đóng góp khoảng 4–5 tỷ USD. Với sự gần gũi về mặt địa lý và chi phí hậu cần thấp, Việt Nam có tiềm năng đáng kể để mở rộng thị phần - miễn là đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm dịch và an toàn thực phẩm nghiêm ngặt của Trung Quốc.

Việc phát triển các vùng nguyên liệu thô được tiêu chuẩn hóa được coi là rất quan trọng cho sự tăng trưởng bền vững. Ông Nguyễn cho biết chương trình thí điểm quốc gia về các khu sản xuất được chứng nhận trong giai đoạn 2022–2025 là một sáng kiến kịp thời.

Để thâm nhập vào các thị trường như Úc, Mỹ, EU hay Hàn Quốc, tính nhất quán và khả năng truy xuất nguồn gốc là điều cần thiết, ông nhấn mạnh và lưu ý rằng các vùng nuôi phải được quy hoạch phù hợp, sử dụng đúng giống và tuân thủ các tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP.

Tuy nhiên, hoạt động sản xuất quy mô nhỏ và cơ sở hạ tầng hạn chế vẫn là những điểm nghẽn. "Mỗi quốc gia nhập khẩu có những quy định khác nhau. Nếu không được đào tạo bài bản, ngay cả những lỗi nhỏ cũng có thể khiến toàn bộ lô hàng bị từ chối", ông Nguyễn cảnh báo.

Giữa những thách thức này, Nghị định số 280 mới của Trung Quốc sẽ có hiệu lực vào ngày 1 tháng 6 năm 2026, thay thế Nghị định 248, đánh dấu một sự thay đổi quy định quan trọng.

Theo Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Cơ quan Thông báo và Điều tra Vệ sinh Động thực vật Việt Nam (SPS Việt Nam), nghị định này đưa ra cách tiếp cận quản lý dựa trên rủi ro, phân loại sản phẩm và nhà xuất khẩu theo mức độ rủi ro và điều chỉnh các quy định cho phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ông khuyên các công ty Việt Nam nên xem lại việc đăng ký trên hệ thống Đăng ký doanh nghiệp thực phẩm nhập khẩu (CIFER) của Trung Quốc vì những thay đổi lớn về tình trạng pháp lý hoặc hoạt động có thể dẫn đến việc mã đăng ký bị hủy ngay lập tức. Trước khi các quy định mới có hiệu lực, các doanh nghiệp được khuyến khích nâng cao tiêu chuẩn sản xuất, tăng cường truy xuất nguồn gốc và cải thiện quản lý rủi ro, trong đó vẫn phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về cơ sở trồng và đóng gói./.VNA